با توجه به اهمیت تولید و یا تحقیقات علمی و صنعتی برای ساخت تجهیزات و دستگاه‌های بسیار حساس و دقیق، مکانی موسوم به کلین روم یا اتاق تمیز در موضوع طراحی کارخانه مورد توجه قرار می‌گیرد که ویژگی‌های آن، منجر به تفاوت اتاق تمیز با سایر اتاق‌ها می‌شود. اگر با اتاق تمیز کارخانه و ویژگی‌های آن آشنا شوید، متوجه خواهید شد که این مکان کاربرد گسترده‌ای در صنایعی چون داروسازی، خودروسازی، صنایع فضایی، الکترونیک، صنایع اپتیک و غیره دارد. با این حساب برای انجام طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های مرتبط با حوزه‌های علمی و آزمایشگاهی، نیاز به استفاده از اتاق تمیز قابل مشاهده است. اما سوالی که در این مرحله ایجاد می‌شود، این است که اتاق تمیز دقیقا چیست و چه ویژگی‌هایی دارد و یا چرا در صنایع مذکور کاربرد دارد؟
اگر به دنبال طراحی اتاق تمیز و مشاوره و ساخت این نوع اتاق هستید، لازم است در گام اول پاسخ این سوالات را دریافت کنید تا در نهایت بتوانیم به معرفی یک تیم خبره و ماهر برای ساخت و طراحی کلین روم کارخانه بپردازیم. از این رو در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا تمام اطلاعاتی که باید در خصوص اتاق تمیز کارخانه بدانید را کسب کنید.
فهرست مطالب
- کلین روم(clean room) کارخانه چیست؟
- اتاق تمیز کارخانه چه ویژگی‌هایی دارد؟
- استانداردهای کلین روم یا اتاق تمیز
- راه‌های کنترل و کاهش آلودگی کلین روم
- طراحی اتاق تمیز یا کلین روم کارخانه توسط آرین مهدکاوش
کلین روم (clean room) کارخانه چیست؟
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، clean room کارخانه یا اتاق تمیز به فضایی اتلاق می‌شود که بسیار تمیز است؛ اما این تمیزی و پاکیزگی با آنچه که در ذهن عموم مردم جای دارد، متفاوت است. منظور از تمیز بودن کلین روم کارخانه، پاکیزگی به لحاظ تعداد و سایر ذرات گرد و غبار معلق در هوا می‌باشد، همچنین در این اتاق شرایط محیطی، مانند سرما، گرما و رطوبت یا حتی فشار تحت کنترل است. به گونه‌ای که با روند پیشرفت کنونی علم و صنعت، دستگاه‌ها و تجهیزاتی ساخته می‌شوند که بدون وجود اتاق تمیز کارخانه ساخت آن‌ها غیرممکن است.
آلاینده ها در کلین روم
ناگفته نماند که برای حفظ پاکیزگی این اتاق، شرایط ویژه‌ای برای کار کردن برقرار است. چرا که هر انسان در هر بازدم خود بیش از ۴۰۰۰۰ ذره ساطع می‌کند و این ذرات می‌توانند به سرعت ماهیت اتاق تمیز را تحت شعاع قرار دهند، برای همین شرایط ویژه‌ای به لحاظ صحبت کردن، راه رفتن، نشستن، تهویه مطبوع، کار کردن و.. برای این اتاق برقرار است. به طوری که حتی ممکن است افراد برای انتقال یک پیام نتوانند صحبت کنند و مجبور به استفاده از زبان بدن و اشاره باشند. در نتیجه اتاق تمیز کارخانه به محیطی گفته می‌شود که مقدار آلاینده‌های زیست محیطی در آن کم‌تر از حد معمول در یک فضای بسته است.
منظور از آلاینده‌های معمول، میکروب‌های معلق در فضا، گرد و غبار، بخار مایعات محیطی و غیره است. اینکه چرا این آلاینده‌ها در clean room کارخانه کم‌تر هستند، به ویژگی‌های اتاق بازمی‌گردد که در ادامه مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرند.
پروژه های طراحی و ساخت کلین روم توسط تیم آرین مهدکاوش
اتاق تمیز کارخانه چه ویژگی‌هایی دارد؟
کارخانه‌هایی که کلین روم دارند، برای تولید محصولات، دستگاه‌ها و تجهیزاتی که نیازمند شرایط خاص بهداشتی و تمیزی هستند، از فضای این اتاق بهره می‌برند. به همین ترتیب اگر بخواهیم ویژگی‌های کلی یک اتاق تمیز را نقد کنیم، به نتایج زیر دست می‌یابیم:
تمیزی بالا
گفتیم که کلین روم کارخانه محیطی با حداقل ذرات معلق و آلودگی هوا است و شرایط بسیار خاصی برای حفظ پاکیزگی محیط دارد. بنابراین اولین و واضح‌ترین مشخصه‌‌ای که برای اتاق تمیز کارخانه تعریف می‌شود، تمیزی غیرقابل توصیف آن است.
کنترل دما و رطوبت
در این محیط دما و رطوبت باید با دقت بالا و به صورت مرتب کنترل شود تا شرایط مناسبی برای فرآیندهای تولید فراهم شود.
سیستم فیلتراسیون
استفاده از سیستم‌های پیشرفته فیلتراسیون هوا برای حذف ذرات معلق و آلودگی‌ها از محیط نیز یکی دیگر از ویژگی‌های ساختاری این اتاق است.
کنترل جریان هوا
در محیط اتاق تمیز کارخانه، بخش عمده‌ای از تجهیزات در راستای جلوگیری از نفوذ هوای آلوده به داخل محیط و جلوگیری از خروج هوای تمیز به بیرون، فعالیت دارند.
ضد ویروسی و ضد باکتری
از دیگر ویژگی‌های اتاق تمیز کارخانه می‌توان به استفاده از مواد و فرآورده‌هایی که مانع رشد و گسترش باکتری و ویروس‌ها می‌شوند نیز اشاره کرد.
تجهیزات مخصوص
استفاده از تجهیزات و ابزارهایی که برای محیط کلین روم طراحی شده‌اند و از نظر ساختاری برای حفظ پاکیزگی محیط و همچنین تولید تجهیزات، مناسب هستند.
پوشش‌های مناسب
بدیهی است که در این اتاق استفاده از لباس‌ها و پوشش‌های مناسب برای کارکنان به منظور حفاظت از تمیزی محیط و جلوگیری از آلودگی‌های خارجی، یک ویژگی مهم و حائز اهمیت به شمار می‌آید.
نظارت و کنترل مداوم
بررسی و کنترل دائمی شرایط محیطی توسط متخصصین به منظور حفظ تمیزی و استانداردهای مورد نیاز نیز می‌تواند در لیست فعالیت‌های مهم این اتاق قرار گیرد.
استانداردهای کلین روم یا اتاق تمیز
سه اصل مهم جزء استاندارهای اتاق تمیز هستند که شاید تا کنون چندین بار آن‌ها را ذکر کرده باشیم، اما به صورت کلی استانداردهای clean room کارخانه شامل سه مورد زیر می‌شود:
- میزان ذرات و آلاینده‌هایی که در هوا موجود هستند، باید بر اساس اندازه و حجم ذرات در هر متر مکعب از محیط اتاق، اندازه‌گیری شود.
- برای ساخت اتاق کنترل باید به تمام شرایط و راه‌های کنترل و کاهش آلودگی توجه داشت.
- استفاده از تجهیزات پیشرفته برای رعایت استاندارها و از بین بردن ذرات معلق در هوا نیز ضرورت دارد.
راه‌های کنترل و کاهش آلودگی کلین روم کارخانه چیست؟
در حالت کلی برای کنترل و کاهش آلودگی در clean room کارخانه، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد:
استفاده از فیلتر مناسب هوا
استفاده از فیلترهای HEPA (High Efficiency Particulate Air) یا ULPA (Ultra Low Penetration Air) که به طور موثر ذرات معلق را از هوا حذف می‌کنند.
راه‌اندازی سیستم مکانیکی تهویه که هوای تمیز را با دقت برای clean room تأمین می‌کند و از ورود هوای آلوده جلوگیری می‌کند نیز یک راه موثر در این حیطه به شمار می‌آید.
استفاده از پوشش مناسب برای کارکنان
ارائه لباس‌های مناسب، از جمله لباس‌های مخصوصی که هر کارکنان در ورود به clean room بپوشند تا از ورود ذرات معلق با جریان هوا جلوگیری شود نیز یک اصل پایدار برای نگهداری پاکیزگی محیط است.
استفاده از کفپوش‌های چسبنده
استفاده از کفپوش‌های چسبنده منجر به چسبیدن خاک و ذرات معلق می‌شود و از رسیدن آلودگی به دیگر نقاط clean room جلوگیری می‌کنند. در واقع کفپوش‌های چسبنده بیشتر به سبب کاهش آلودگی و ورود میکروارگانیسم های بیماری زا در فضای استریل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از ملزومات و تجهیزات مخصوص
استفاده از تجهیزات مخصوصی که به طور معمول در clean room مورد استفاده قرار می‌گیرند و از جمله تجهیزات محافظتی و ابزارهای تمیز کننده. چند نمونه این تجهیزات مهم، شامل موارد زیر می‌شوند:
- تجهیزات استیل کلین روم
- کانال کشی و فن فیلتر ها
- میز و هود کلین روم
- ایرلاک
- کمد و کابینت
- پس باکس اتاق تمیز
- سیستم روشنایی کلین روم
- بنچ اتاق تمیز
- مبلمان
- سینک
- لباس مخصوص
- پس تروکس اتاق تمیز
- سیستم مونیتورینگ
- فیلترهای هپا و الپا
- سیستم اینترلاک وابسته
- هواساز
- فن فیلتر یونیت
- اتاقک توزین
- پس باکس کلین روم
- سیستم ایر شاور
- فیلتر باکس هپا
- کف سازی
- فیلتر باکس تجهیزات استیل
- پرده pvc
- دوش هوا
- هود لامینار
- کانال کشی
- و…
کنترل ورود و خروج افراد و پرسنل
ایجاد سیستم‌های مدیریت ورود و خروج افراد نیز نقش موثری در حفظ پاکیزگی محیط ایفا می‌کند. برای این منظور می‌توان از انواع سیستم‌های ورود و خروج برای ثبت و کنترل تردد افراد استفاده کرد.
مدیریت زباله‌ها و تجهیزات مصرف شده
ایجاد سیستم‌های مدیریت زباله و تجهیزات مصرف شده که به طور دقیق زباله‌ها و تجهیزات مصرف شده را مدیریت کرده و از آلودگی اتاق تمیز جلوگیری کنند نیز برای اتاق تمیز کارخانه یک ضرورت به حساب می‌آید. قابل توجه است که این روش‌ها با همکاری و مدیریت دقیق و استفاده از تکنولوژی‌های مناسب، می‌توانند به کاهش آلودگی در کلین روم کارخانه کمک کنند و محیطی بهداشتی و تمیز را فراهم کنند. لذا برای طراحی clean room کارخانه به صورت اصولی و درست، نیاز است که یک مهندس و طراح متخصص در این زمینه وارد عمل شود که از تمام اطلاعات مورد نیاز این کار آگاه است.
طراحی اتاق تمیز یا کلین روم کارخانه توسط آرین مهدکاوش
همان‌طور که پیش از این هم اشاره کردیم در بحث ساخت و طراحی اتاق تمیز کارخانه، مهارت و دانش مهندس و طراح پروژه بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که هر ویژگی و جزئیات مربوط به این اتاق باید به نحو احسن بررسی و اجرا شوند و این به دلیل حیاتی بودن روند فعالیتی این اتاق است. بر همین اساس شرکت مهندسین مشاور آرین مهدکاوش به عنوان یک مجموعه فعال در حیطه طراحی معماری، مشاوره و متخصص ساخت پروژه عمرانی، می‌تواند در این زمینه همراه شما باشد تا هیچ نگرانی از بابت روند اجرای پروژه نداشته باشید. تیم حرفه‌ای آرین مهدکاوش تمامی خدمات مهندسی، تامین متریال و تجهیزات، طراحی و اجرا (EPC) را بر اساس استانداردهای روز دنیا ارائه می‌دهد. از این رو شما کارفرمای محترم می‌توانید صفر تا صد پروژه ساختمانی خود را بر عهده تیم ما بگذارید.
بدون دیدگاه